Bizans İmparatorluk Saray Kompleksinin kalıntıları üzerinde yer alan Büyük Saray Mozaikleri Müzesi, içerisinde barındırdığı eşsiz mozaik eserlerle ziyaretçilerini bekliyor. Sultanahmet Camii Külliyesi Arasta Pazarı’nda yer alan müze, dünyanın en önemli mozaik müzelerinden birisi olarak gösteriliyor.[1]

M.S. 450-550 yılları arasına tarihlenen, eşsiz bir ustalıkla işlenen ve Büyük Saray Mozaikleri Müzesi'nde sergilenen mozaikler, hem sanatsal açıdan hem de tasvirli sahnelerin zenginliği açısından muhteşem olarak değerlendiriliyor.[2]

Mozaiklerde dinî konulardan ziyade; günlük hayattan, doğadan ve mitolojiden konular yer alıyor. Bunlar arasında kertenkele yiyen grifon, fil ve aslan mücadelesi, kaz güden çocuklar, keçi sağan adam, eşeğine yem veren çocuk, testi taşıyan genç kız, elma yiyen ayılar ve avcı kaplan mücadelesini betimleyen sahneler yer alıyor.[3]

Mozaiklerle ilgili teknik bilgilerin de yer aldığı müzede bulunan mozaik taşları, ortalama 5 mm ebadında. Kireç taşı, pişmiş toprak, renkli taşlar, mermer küp ve cam ile kıymetli taşlar kullanılarak oluşturulan mozaiklerin büyük çoğunluğu 5. ve 6. yüzyıla ait. Fonu teşkil eden beyaz zemin ise balık pulu tarzında işlenmiş.[4]

Yapılan çalışmalarla birlikte, eski saray kompleksinin olduğu bölgede yer alan Bizans mozaiklerinin büyük bir kısmı temizlenerek koruma altına alındı. Cumhuriyet döneminde de devam eden kazı çalışmalarının akabinde mozaiklerin bulunduğu mevkide bir mozaik müzesi inşa edilmesi kararlaştırıldı.[5]

Doğu Roma Dönemi'ne ait Büyük Saray'ın revaklı avlusunun kuzeydoğu bölümünde kısmen sağlam kalmış mozaik döşemeyi içine alacak şekilde oluşturulan müze, 3 Aralık 1953 yılında ziyarete açıldı. İstanbul’da farklı yerlerde keşfedilen mozaiklerin de buraya getirilmesiyle zenginleşen müze, 1953 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri'ne; 1979 yılından itibaren ise Ayasofya Müzesi Müdürlüğü’ne bağlandı.[6]

Müze, 1982 yılında Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Avusturya Bilimler Akademisi arasında yapılan bir anlaşmayla gerçekleştirilen son restorasyonun ardından 1987’de bugünkü halini aldı.[7]

Büyük Saray Mozaikleri Müzesi, Kabataş-Bağcılar Tramvay hattı Sultanahmet durağına 700 metre uzaklıkta bulunuyor.

 

---

[1] Ahmet Apaydın & Ömer Faruk Salar, İstanbul’un 100 Müzesi, Kültür AŞ, 2017, İstanbul

[2] Kültür Portalı, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/istanbul/gezilecekyer/buyuk-saray-mozaikleri-muzesi

[3] Ayasofya Müzesi, https://ayasofyamuzesi.gov.tr/tr/content/b%C3%BCy%C3%BCk-saray-mozaikleri-m%C3%BCzesi

[4] İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, https://istanbul.ktb.gov.tr/TR-165592/buyuk-saray-mozaikleri-muzesi.html

[5] Ahmet Apaydın & Ömer Faruk Salar, İstanbul’un 100 Müzesi, Kültür AŞ, 2017, İstanbul

[6] Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=MOZ01&DistId=MOZ

[7] Ahmet Apaydın & Ömer Faruk Salar, İstanbul’un 100 Müzesi, Kültür AŞ, 2017, İstanbul