İÜ Şehir Politikaları Merkezi tarafından İstanbul’un demografik verileri izlenerek demografik değişime yönelik bir araştırma gerçekleştirildi. Merkez Müdürü Prof. Dr. Murat Şeker, yapılan araştırmaya dair detayları anlatarak araştırma sonuçlarına dair bilgi verdi.

İstanbul’da ilçe ve mahalle düzeyinde yaşanan demografik değişime yönelik yapılan çalışmayı anlatan İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Murat Şeker, bu değişimin son beş yılda hızlandığını belirtti. İÜ Şehir Politikaları Merkezi olarak Şehir Veri Sistemi’ni kurmaya başladıklarını ifade eden Prof. Dr. Murat Şeker, şehrin verisinin izlenmesiyle demografik değişimin ne yönde gerçekleşeceğinin tahmin edilebileceğini belirtti.

Merkez bünyesinde İstanbul ve ilçeleri üzerinde derlenen demografik veriler üzerinden yürütülen araştırmanın sonuçlarına göre, İstanbul’da hem il hem de ilçe düzeyinde hatta bazı bölgelerde mahalle ölçeğinde bile hızlı bir demografik değişim izlendi.

İstanbul’un Demografisi Hızla Değişiyor

Prof. Dr. Şeker, “Araştırmanın sonuçlarına göre, İstanbul’da yaşayanlar kuşaklar açısından incelendiğinde; Z kuşağının toplam nüfus içindeki payının arttığı gözleniyor. Toplumun en genç ve dinamik kuşağı olan Z kuşağı, beş yıl önce İstanbul nüfusun yüzde 23’ünü oluştururken, bugün bu oran yüzde 30’a yaklaştı. Geleneksel kuşak ve X kuşağının oranı giderek azalırken, Y kuşağı ise varlığını koruyor.” diye konuştu. Bu durumun özellikle çalışma yaşamını tamamlayanların İstanbul’u terk etmeye başladığını gösterdiğini belirten Prof. Dr. Şeker, işgücünün büyük kısmını oluşturan Y kuşağının İstanbul’da yaşamaya devam ettiğini ve hızlıca gelen Z kuşağının giderek şehrin hâkimi olmaya başlayacağını gösterdiğini ifade etti.

Prof. Dr. Şeker, “Araştırmada, kuşak farklılıklarının önemine dikkat çekilerek, İstanbul’un daha hızlı, daha dinamik, teknolojiyi takip etmeyen teknolojiyi ilerleten bir anlayışla yönetilmesi gerektiği vurgulanıyor.” dedi.

Z kuşağı, beş yıl önce İstanbul nüfusun %23’ünü oluştururken, bugün bu oran %30’a yaklaşmış durumda. Geleneksel kuşak ve X kuşağının oranı giderek azalıyor, Y kuşağı ise varlığını koruyor.

İstanbul’da “Çocuk” ve “Yaşlı” İlçeler

Araştırma sonuçlarına göre, İstanbul’da 1 milyon 150 binden fazla 0-4 yaş aralığında çocuk yaşıyor. Anadolu’daki birçok şehirden daha fazla nüfusa sahip olan çocuk yoğunluğu, İstanbul’da çocukları kapsayan projelerin önemini bir kez daha ortaya koydu. İlçeler açısından ise Arnavutköy, Sultanbeyli, Esenyurt, Sancaktepe ve Sultangazi’de nüfusun %10’undan fazlası 0-4 yaş aralığındaki çocuklardan oluşuyor. Araştırmada, başta bu ilçeler olmak üzere İstanbul’u yöneteceklerin bir çocuk politikası olması gerektiği vurgulandı.

İstanbul, 1 milyonu aşan nüfusuyla yaşlıların da yoğunlukla yaşadığı bir şehir. Kadıköy, Adalar, Şile, Beşiktaş ve Bakırköy yaşlı nüfusun en fazla yoğunlaştığı ilçeler. Sadece Kadıköy’de her 5 kişiden 1’i 65 yaşın üzerinde.

İstanbul'da "Yaşlı" İlçeler

İstanbul’da “Çocuk” ilçeler

İstanbul’un Eğitimli Nüfusu

Araştırmanın önemli sonuçlarından biri İstanbul’da eğitimli nüfusun ikametindeki tercih değişikliklerini ortaya koydu. İstanbul’da yüksek eğitimli nüfus oranı en yüksek olan ilçeler Beşiktaş, Kadıköy, Bakırköy, Üsküdar ve Şişli iken; son beş yılda İstanbul’daki eğitimli nüfustan bu ilçelerin aldığı payın giderek azalmaya başladığı göründü.   

Üniversite mezunlarının son beş yılda yoğunlaşmaya başladığı ilçelerin başında, Esenyurt, Sancaktepe, Tuzla, Pendik, Kağıthane ve Beylikdüzü geldi. Yüksek eğitimli nüfus kaybeden ilçeler ise Kadıköy, Beşiktaş, Üsküdar, Fatih ve Bakırköy. Eğitim seviyesi doktora olanların tercihi ise son beş yılda bazı ilçelerde öne çıkmış durumda. Küçükçekmece, Maltepe, Güngören ilçeleri, beş yıl öncesine göre İstanbul’daki doktoralılardan aldıkları payları yükseltti; doktoralıları kaybeden ilçeler ise Kadıköy, Beşiktaş, Fatih, Şişli ve Bakırköy olarak sıralandı. Araştırmada, İstanbul’da toplu ulaşım ağının gün geçtikçe genişlemesiyle merkezden çevreye olan geçişin devam etmesinin beklendiği vurgulandı.

Araştırmaya göre, İstanbul nüfusuna kayıtlı olanların en fazla yoğunlaştığı ilçeler Çatalca, Şile, Adalar, Kadıköy ve Bakırköy iken; Sultanbeyli, Sultangazi, Sancaktepe, Bağcılar ve Esenler İstanbullu oranının en düşük olduğu ilçeler.

Üniversite mezunlarının yoğun olduğu ilçelerin başında, Kadıköy, Üsküdar, Ümraniye, Maltepe, Küçükçekmece, Pendik, Ateşehir ve Bahçelievler geliyor.

Şehir Yönetiminde Büyük Veri

İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Prof. Dr. Murat Şeker, Arş. Gör. Hüseyin Burak Özgül ve Bilge Kağan Özbay’ın yürüttüğü araştırmada, İstanbul’da kent içi nüfus hareketliliğin ve demografik değişimin önemine dikkat çekilerek, İstanbul’un bu hızlı değişiminin anlık izlenecek sistemlerle ve büyük verinin kullanılmasıyla takip edilmesi gerekliliği vurgulandı.