Ecza sektörü ve eczacılar; sağlık sektöründe ve hastalıkların iyileşme sürecinde önemli rol oynuyor. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Erdal Cevher, 25 Eylül Dünya Eczacılık Günü dolayısıyla eczacılığın önemini ve tarihçesini anlatarak ilaç kullanımı konusunda uyarılarda bulundu.

Eczacılığın tarihine, ilk eczacılık okuluna ve eczacılık eğitiminde önemli bir yere sahip olan İÜ Eczacılık Fakültesi’ne dair bilgi veren Prof. Dr. Cevher, “Tarihi açıdan bakacak olursak İstanbul’da ilk eczane Bahçekapı’da İki Kapılı Eczane adıyla 1953 yılında açılmıştır. 18. yüzyılda da özellikle Avrupa’daki eczacılık okullarından mezun olan gayrimüslim Osmanlı tebaası tarafından açılan eczaneler sayesinde eczane sayısı önemli oranda artış göstermiştir.

Ülkemizde ilk defa 1839 yılında Sultan 2. Mahmut’un emriyle kurulan ‘Mekteb-i Tıbbıyeyi Adliyeyi Şahane’ yani diğer adıyla Askeri Tıbbiye Mektebi içinde eczacı sınıfı açılmış; 1867 yılında bunların yanında bir de Sivil Tıp Mektebi kurulmuş. 1909 yılında iki eczacı sınıfı birleştirilerek İstanbul Darülfununu Tıp Fakültesi’ne bağlı Eczacı Mekteb-i Alisi kurulmuş. Yıllarca Tıp Fakültesi’ne bağlı olarak eğitim veren bu eczacılık mektebi de 1962 tarihinde fakülte statüsü kazanmış; bugünkü İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi olmuştur. Fakültemiz Türkiye’de açılmış ilk eczacılık eğitim kurumudur. Ülkemizdeki diğer seçkin üniversitelerin kurulumunda da fakültemizin öğretim üyeleri önemli roller üstlenmiştir.” ifadelerini kullandı.

“Eczacının Görevi İlaç ile Kısıtlı Değildir”

“2014 Tarihli Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunu’nun sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımları ekinde eczacının görev yetki ve sorumlulukları sadece ürün değil aynı zamanda hasta odaklı olacak şekilde genişletilmiştir. Bu kanuna göre eczacı teşhis, ilaç hazırlama ve tedaviden sorumludur.

Eczacı ilacın üretilmesinden, sunulmasına, standardizasyonundan ve kalite güvenliğine kadar her türlü aşamada ciddi katkı sağlar. İlacın akılcı ve güvenli kullanımından sorumludur. Eczacının görevi sadece ilaç ile kısıtlı değildir. Aynı zamanda kozmetik, gıda takviyesi, tıbbi bitkisel ürünler ve tıbbi cihazda da etkin şekilde rol alır.” diyen Prof. Dr. Cevher, eczacının görev ve sorumluluklarını anlattı.

Prof. Dr. Cevher, “Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 2019 tarihinde yayınlanan genelgeye göre 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun kapsamında serbest faaliyet gösteren eczaneler birinci basamak ayakta teşhis ve tedavi hizmeti sunan sağlık kuruluşları arasında tanımlanmaktadır. Bu bakımdan gerek hammadden ürüne dönüşüm aşamaları, gerekse ürünün hasta ve sağlık personeline sunumu aşamalarından birinci basamak sağlık personeli olarak yetkinlik eczacıya aittir.

Eczacının görev ve sorumluluklarına ait yetkinlikleri lisans eğitim müfredatımızda da belirlenmiştir. Bu kapsamda 110 tane teknik ve 8 tane sosyal olmak üzere 118 tane yeterlilik belirlenmiştir. Ayrıca 2015 yılından itibaren klinik ve fitofarmasi eczacılık alanında uzmanlık oluşturulması ile sağlık personellerine verdiğimiz danışmanlık desteğimiz spesifik alanlar için daha yüksek düzeye ulaşmıştır.” şeklinde konuştu.

Prof. Dr. Erdal Cevher

Türk Eczacılık Tarihi Bu Müzede

İÜ Eczacılık Fakültesi’nde yer alan ve Türk eczacılık tarihine ilişkin bilgilerin ve örneklerin bulunduğu Türk Eczacılık Tarihi Eczacılık Müzesi’nden bahseden Prof. Dr. Cevher, “Fakültemizde bulunan Türk Eczacılık Tarihi Eczacılık Müzesi, Türkiye’nin ilk eczacılık tarihi müzesi ve Kültür Turizm Bakanlığı tarafından tescilli tek eczacılık müzesidir. Müzemizin temellerini ilk kez 1960 yılında Prof. Dr. Turan Baytop’un kişisel koleksiyonu oluşturulmuş; daha sonra eczacıların ve hekimlerin bağışladığı eşyalar ile müzemiz zenginleştirilmiştir. Fakültemizin tarihi binası Keçecizade Fuat Paşa Konağı’nın 2010 yılında restorasyon çalışmalarının tamamlanmasından sonra müzeye ait eşyalar 2011 yılında dekanlık katında tahsis edilen şimdiki alana yerleştirilmiş ve düzenlenmiştir.

Müzemiz Türkiye’de eczanelerin, eczacılık eğitiminin ve ilaç endüstrisinin tarihine ışık tutan çok değerli kaynaklar içermektedir. Bu önemli koleksiyonun korunması, gelecek nesillere kalabilmesi, meslek tarihimizle ilgili araştırmalara olanak sağlaması amacıyla İhtisas Müzesi olarak tescil edilmek üzere rektörlüğümüz tarafından Kültür Bakanlığı’na başvuru yapılmış ve bu başvurumuzda 2017 yılında onaylanmıştır.” dedi.

Müzede, ülkemizde eczanelerin gelişimi hakkında fikir veren çok sayıda eşya, malzeme ve reçete kayıt defterleri sergileniyor. Müzede bulunan koleksiyonda Türkiye’de ilaç endüstrisini tarihini de bulmak mümkün. Osmanlı döneminden günümüze yerli ve yabancı bin 500’den fazla müstahzar firmalara göre gruplandırılmış olarak sergileniyor.

İlk Eczacılık Günü Kutlaması 1968 Yılında Yapıldı

14 Mayıs’ın Türk Eczacılık Günü olarak kutlandığından bahseden Prof. Dr. Cevher, “Dünya Eczacılık Gününden önce aslında biraz Türk Eczacılık Gününden bahsetmek gerekir. 1968 yılından beri 14 Mayıs Türk Eczacılık Günü olarak kutlanmaktadır. Eczacıların toplanarak mesleki sorunlarını tartışabilecekleri, meslekteki ilerlemeleri ve gelecekte yapılması gerekenleri konuşabilecekleri bir günün olması gerektiğini ilk kez 1949 yılında Eczacı Remzi Kocaer tarafından ortaya atılmıştır. Ancak çeşitli nedenlerle 1967 yılına kadar Eczacılık günü kutlanamamıştır. Türk Eczacılar Birliği Merkez Heyeti 1967 yılının Eylül ayında toplanmış ve Dr. Bernard’ın Viyana’dan gelip Mekteb-i Tıbbıye Şahane ile birlikte aynı gün açılan ve ilk eczacılık derslerinin verildiği günü yani 14 Mayıs 1839 yılının eczacılık günü olarak kullanılmasına karar verilmiştir. İlk Eczacılık günü kutlaması 1968 yılında yapılmış ve o günden bu yana da her yıl düzenli olarak kutlanmaktadır.

Uluslararası Eczacılık Federasyonu 25 Eylül 1912 yılında kurulmuştur. Bu federasyon ülkelerin eczacılık birliklerinden oluşmaktadır. Türk Eczacılar Birliği Uluslararası Eczacılık Federasyonu üyesidir. 2009 yılında İstanbul’da yapılan Uluslararası Eczacılık Federasyonu Kongresi esnasında Türk Eczacıları Birliği, Uluslararası Eczacılık Federasyonu yönetimini bizim eczacılık günümüz gibi bir dünya eczacılık günü olması önerisi yapmış. Ve bunun için de Uluslararası Eczacılık Federasyonu’nun kuruluş tarihi olan 25 Eylül tarihini önermiştir. Bu öneri kabul edilmiş; 2009 yılından itibaren tüm dünyada Dünya Eczacılık Günü kutlanmaya başlanmıştır.” şeklinde konuştu.

Eczacıya Danışmak Önemli

İlaç kullanımıyla ilgili uyarılarda bulunan Prof. Dr. Cevher, “İlacın üretimi, halka sunumu, akılcı ve güvenli kullanımı eczacının sorumluluğu ve danışmanlığında sağlanır. Eczacılarımız gerek ilaç endüstrisinde gerekse serbest ve hastane eczanelerinde bu amaç için görev başındadır. Özellikle toplumun ilaç danışmanlığı hususunda eczacısına yönelmesiyle halkın bilinçli ilaç kullanması sağlanabilir. Bu sayede yanlış ilaç kullanımı sonucu ortaya çıkan sağlık sorunlarının oluşturabileceği maliyetler azaltılabilir. Eczacınızın ilaç kullanımı ile ilgili danışabileceğiniz en yakın sağlık personeli olduğunu lütfen unutmayın.” ifadelerine yer verdi.